Krachtige kleurengloed

Bloemschilderes Marie Wuytiers neemt tijdens haar leven deel aan internationale tentoonstellingen en recensenten in binnen- en buitenland bewonderen haar werk. In hun besprekingen prijzen ze bovenal haar kleurgebruik en de krachtige kleurengloed van haar bloemstukken. Bovendien sleept de bloemschilderes op Franse kunsttentoonstellingen veelvuldig prijzen in de wacht, waarvan de Nederlandse pers graag melding maakt. Moderne lexica nemen enkele van deze berichten vervolgens over. Pieter Scheen spreekt bijvoorbeeld van “een gouden medaille te Bordeaux en de grand prix op een tentoonstelling te Toulouse”. Uit een inventarisatie van Wuytiers’ exposities blijkt echter dat haar internationale carrière vele malen indrukwekkender is dan de korte berichtjes over medailles in de Nederlandse dagbladen doen vermoeden. Bovendien blijkt ze niet alleen kunstschilderes, maar ook kortstondig schrijfster van sprookjes en fabels. Deze waren dan wel minder succesvol op haar geschilderde werk, maar toch een onverwachte aanvulling daarop .

Vliegende start

Op 7 oktober 1890 trouwt Anna Maria (Marie) Blaauw (1865-1944) met jonkheer Daniël Barchman Wuytiers, luitenant-kolonel der infanterie. Ze is dan 25 jaar oud. Les krijgt ze dan van de succesvolle bloemschilderes Margaretha Roosenboom wier werk in collecties van verschillende Nederlandse musea is opgenomen. Wuytiers’ eerste bijdrage aan een tentoonstelling dateert van twee jaar na haar huwelijk: 1892. Dan stuurt ze een schilderij in onder de naam Wuytiers, zoals ze al haar schilderijen zal signeren.

Kunstrecensent David van der Kellen III schaart haar Papavers meteen onder het beste in de zaal met bloemstukken, al volstaan “de bloemen beter … dan de bladeren en de flesch of pot”, in Nieuws van den dag (12 september 1892). Ondanks deze kritische noot maakt Wuytiers een vliegende start met haar openbare leven als schilderes. Anders gezegd, de tentoonstelling markeert het begin van een succesvolle professionele carrière. Een jaar later bijvoorbeeld hangt op een tentoonstelling van levende meesters in Den Haag (1893) een schilderij met pioenrozen: “een pièce de résistence in het kamertje der teekeningen” volgens E.G.O. in dagblad Het vaderland. He monogram is overigens een pseudoniem van kunstcriticus en journalist Anton Cornelis Loffelt. Enige weken later rekent dezelfde haar Stokrozen tot “de beste, kleurvolste bloemstukken” op de schilderijententoonstelling in Arnhem (1893).

Franse tentoonstellingen

Sinds 1808 zorgen de Nederlandse ’tentoonstellingen van levende meesters’ enerzijds voor naamsbekendheid en anderzijds voor inkomsten voor veel kunstenaars. Toch slaat Wuytiers deze Nederlandse exposities/kunstbeurzen regelmatig over. In de volgende jaren exposeert de kunstschilderes haar werk wel veelvuldig in Frankrijk (zie Tentoonstellingsoverzicht), meer zelfs dan in Nederland.

Bovendien wordt haar werk daar goed ontvangen. Ter illustratie, op een tentoonstelling in de Lotharingse stad Nancy is Wuytiers’ Branche de rhododendrons te zien. Daar beoordeelt een recensent in L’Est républicain in 1894 dit werk als “brillamment peinte”.

Onderscheidingen

Op sommige van de Franse exposities krijgt de bloemschilderes zelfs een onderscheiding en daarvan maken Nederlandse kranten graag melding, zoals van gouden medailles in Nîmes (1894), Bordeaux (1894) en Arcachon (1894), zilver in Carcassonne (1894) en Narbonne (1895) en brons in Cahors (1894).

Daarnaast wint ze in Castres de grand prix d’honneur volgens Het nieuws van de dag (7 november 1894). Dat lukt haar eveneens in Saint-Etienne, zoals Het vaderland (18 september 1895) kenbaar maakt. Ook in Toulouse krijgt ze “den hoogsten onderscheiding” bericht Dagblad van Zuidholland en ’s Gravenhage (6 augustus 1895), al kan ik Wuytiers in de catalogus van de 11de expositie van de Union artistique de Toulouse in dat jaar niet terugvinden.

Vermoedelijk is dit slechts een willekeurige selectie. Sterker nog: in de catalogus van de vierde ‘Exposición de Bellas Artes’ in Barcelona (1898) staat vermeld dat zij inmiddels winnaar is van maar liefst 14 gouden medailles in Frankrijk: “Premiada con 14 medallas de oro en Exposiciones celebradas en Francia.”

Meer dan medailles

Bovendien is bovenstaand slechts een kleine greep uit de Franse tentoonstellingen waar Wuytiers exposeert. Naspeuring in catalogi laat een veelvoud zien. Zo zijn haar bloemen niet eens, maar vijf achtereenvolgende jaren in Nancy te bezichtigen en ook in Toulouse stalt ze haar werk meer dan eens uit. Daarnaast hangen schilderijen in Lille (1894 en 1989), Rouen (1895), Versailles (1894, 1897, 1898 en 1901), Poitiers (1899) en Montauban (1897).

Verder is haar werk in die eerste jaren ook in diverse andere landen te bezichtigen. Bijvoorbeeld doet ze mee aan internationale tentoonstellingen in Brussel (1893 en 1897), Berlijn (1894), München (1894), Londen (1894), Barcelona (1894 en 1898), Venetië (1895) en zelfs Chicago in 1898. Hier beperk ik me nog steeds tot de exposities enkele jaren na haar entree in de kunstwereld. Later volgen er nog veel meer.

In 1895 treedt Wuytiers dan toe tot de kunstenaarsvereniging Sint Lucas in Amsterdam. Daarover meldt een journalist van Algemeen Handelsblad dat Wuytiers “een groote aanwinst voor de vereeniging” is. De toetreding is tevens een nieuwe stap in internationale erkenning, want de vereniging levert vaak werk van hedendaagse kunstenaars voor tentoonstellingen in het buitenland. Zo zal Wuytiers deelnemen aan exposities in Dresden (1906) en Florence (1909), omdat de vereniging Sint Lucas daarvoor een selectie maakt.

Palais de l’Industrie

Kort voor de toetreding tot Sint Lucas is Wuytiers ook uitgenodigd om sociétaire te worden van de Parijse Union des femmes peintre et sculpteurs. Bovendien mag de bloemschilderes inzenden voor de internationale tentoonstelling van de Société des artisties français in het Palais de l’Industrie te Parijs in 1896.

De deelname aan de wereldtentoonstelling in Parijs is eervol, al laat de organisatie wat te wensen over. Een journalist van Algemeen Handelsblad die de vernissage van de tentoonstelling bijwoont, klaagt bijvoorbeeld dat de organisatie een zootje was.

Nog was alles niet in orde; in sommige zalen werd de vloer nog zwart gemaakt, in andere waren naaisters bezig de loopers in order te maken en gaven al werkend aardige kunstcritiek.

– ‘Parijs: Het salon der Champs-Elysées’, Algemeen Handelsblad (2 mei 1895), p. 2 via Delpher.

Twee van de vier Nederlandse inzendingen, waaronder die van Wuytiers, waren onvindbaar. Overigens is hetzelfde het volgende jaar het geval. Dan mag de bloemenschilderes weer meedoen en ook dan blijken de stukken van Nederlandse kunstenaars onvindbaar, zo klaagt de recensent van Algemeen Dagblad (2 mei 1896).

Union des femmes peintres

De vereniging van femmes peintres, waarvan Wuytiers sinds 1895 lid is, exposeert ook jaarlijks in Parijs. De schilderes sluit als lid uiteraard veelvuldig aan bij die salons, om te beginnen in 1897, 1898 en 1899. Deze exposities komen vervolgens uitvoerig aan bod in de Franse media. Recensent René-Benoist bijvoorbeeld is kritisch op de salon van 1897 in de Gazette nationale: Daar er bijna 1000 werken geëxposeerd zijn, kan het gemiddelde niveau niet hoog zijn, zo redeneert hij. Toch verdienen Wuytiers’ bloemenstudies volgens hem “sa place dans le premier peloton.”

Kunstcriticus Arsène Alexandre schrijft vervolgens in Le Figaro over Wuytiers’ inzending, getiteld Chant d’allegresse, op de salon van 1896:

Sur deux études de fleurs, notamment une guirlande de coquelicots d’un très beau ton sombre, l’on peut affirmer que mms. Wuytiers est un des vrai et sérieux paintre, et ce nom nous paraît très à retenir.

– Alexandre, geciteerd Het vaderland (4 februari 1896), via Delpher.

Journalist Pallier beschrijft hetzelfde doek in het Franse dagblad La liberté (19 februari 1896) als “très seduisante et très haute en couleur”. In het dagblad Le Pays ten slotte bejubelt ook een recensent met de enigszins sarcastische naam Torpédo het doek Chant d’allegresse. Volgens deze kunstcriticus etaleert Wuytiers namelijk “une magnifique guirlande de pavots rouges épanouis au centre” en die opmerking onderstreept hij met een uitgesproken “Bravo!”

Ontelbare successen

Wuytiers’ faam houdt aan. In 1905 bijvoorbeeld exposeert ze wederom op een salon van de Union des femmes peintres. Dan schrijft journalist en criticus Jules de Saint-Hilaire in Le journal des arts (1 maart 1905) over het schilderij met de titel Parmi les blés et coquelicots:

Une mention particulière s’adresse à la composition pleine de charme que Mme Marie Wuytiers intitule Parmi les blés et coquelicots et qu’elle a traîtée d’une main ferme et pondérée tout à la fois. Nous avions déjà remarqué de la même artiste en peinture, l’estimable envoi: Un coin chaud dans un jardin.

In 1908 is Wuytiers’ schilderij Pour la fête in Parijs te vinden, namelijk op de 27ste expositie van de Union des femmes peintres. Daarover schrijft recensent Clément Morro van La revue moderne (1908) vervolgens: “fort belle étude d’une artiste dont les succès ne se comptent plus”. Vrij vertaald: Wuytiers’ successen zijn niet meer te tellen.

Schoon der bloemen

Het internationale succes blijft in Nederland zeker niet onopgemerkt. Een journalist van Nieuws van den dag spreekt al in 1894 (!) van:

eene in het buitenland zeer gevierde Nederlandsche artiste

– Nieuws van den dag (7 november 1894) via Delpher.

Met de successen over de grenzen volgt dus Nederlandse erkenning. Bij groepstentoonstellingen in Nederland gooit Wuytiers vaak hoge ogen, al zijn er wel aanwijzingen dat het voor haar niet altijd even makkelijk is om voet aan de grond te krijgen bij sommige culturele verenigingen. Iets dergelijks blijkt ten minste uit een recensie van eerder genoemde Loffelt na een bezoek aan de Parijse salon van de femmes peintres in 1898.

De kunstcriticus is onder de indruk van Wuytiers’ Chrysanten en hij merkt op:

Ik heb eens gehoord, dat deze verdienstelijke landgenoote vergeefsche pogingen heeft gedaan lid van Pulchri Studio te worden. Dat heb ik toen niet kunnen gelooven. Maar in de artistenwereld vallen soms staaltjes van onbillijke nukkigheid en camaraderie voor, die in andere gezelschappen minder thuis behooren.

– Loffelt, ‘Tentoonstelling van schilder- en beeldhouwwerk door vrouwen, te Parijs’, Het nieuws van den dag (31 maart 1898), p. 5, via Delpher.

Het blijft open voor interpretatie op wat voor nukkigheid en kameraadschap Loffelt zinspeelt. Ook al blijft de Haagse kunstenaarsvereniging Pulchri Studio voor haar gesloten, andere genootschappen komen wel binnen bereik. Zo treedt Wuytiers toe tot de Haagsche Kunstkring en de Maatschappij ‘Arti et Amicitiae’ waarmee ze ook exposeert, in Den Haag (1902) en in Amsterdam (1905 en 1909).

Liederen, sprookjes en vertalingen

Wuytiers beperkt zich niet tot schilderen en tekenen. Ook schrijft ze. In 1918 verschijnt onder andere bij de Amsterdamse uitgever Alsbach Drei Lieder: Text und Musik van Wuytiers. Daarnaast vertaalt ze voor uitgevers in Haarlem en Nijkerk romans uit het Engels – te weten Empty Hands van Arthur Springer, The Prairie Wife van dezelfde en Odd patterns in the weaving van S.E. Howe – maar het meeste schrijfsucces heeft Wuytiers met verhalen. In 1922 verschijnt van haar hand de bundel Sproken (Apeldoorn: Dixon & Co), waarvoor ze tevens de illustraties verzorgt (cat. 23-27). Enkele sprookjes en fabels verschijnen bovendien in tijdschriften, zoals in het geïllustreerde maandblad Op de hoogte (1921 en 1922) en in het geïllustreerde weekblad voor tuiniers Onze Tuinen (tussen 1920 en 1930).

Afgezien daarvan schrijft Wuytiers instructieve en amuserende stukken over padden – voor Op de hoogte (1921) – en salamanders – voor het jeugdblad Zonneschijn in 1929. De beide teksten verraden zorg en aandacht voor de natuurlijke omgeving met hun gedetailleerde beschrijvingen van het leven in Haagse slootjes. Tevens laat de schrijvende schilderes doorschemeren dat ze dagelijks met deze dieren bezig is. Ze vertelt bijvoorbeeld over een terrarium in huis.

In ‘Een miskende in de dierenwereld’, zoals het stuk over padden heet, biecht de bloemenschilderes op:

Ik heb verscheidene padden in mijn terrarium … Het zijn mijn lievelingsdieren, zoo mak en aardig!

Vanuit persoonlijke ervaringen geeft ze adviezen aan kinderen over het inrichten van een dergelijke behuizing voor amfibieën.

Sprekende bloemen

Diezelfde aandacht voor de nabije natuur is terug te lezen in haar korte verhalen. In Sproken beschrijft Wuytiers bijvoorbeeld bloemen op een manier die haar bewondering voor haar omgeving in alle eenvoud laat doorschemeren:

Voorjaar was het geworden … voorzichtig kwam hier en daar een bloempje kijken dat maar niet gelooven kon dat de winter voorbij was; de goudgele boterbloemen schitterden aan den waterkant, de madeliefjes met hun stralenkransjes maakten een sterrenhemel van de groene weide

– Wuytiers in Sproken (1922), p. 2.

Het verhaal ‘Japansche anemone’ is misschien wel het mooiste voorbeeld. Daar laat ze een kleine dromerige bloem praten met een hooghartige waterlelie. Het is alsof Wuytiers haar geschilderde bloemen een stem geeft.

De Schoone Kunst

Niet alleen dieren en bloemen bevolken haar verhalen. Het onderwerp van het verhaal ‘Het wonderkind’ ten slotte is een eenvoudige jongen die de sterren van de hemel speelt met zijn viool. Als een passerende vreemdeling hem hoort en meeneemt, gaat de jongen in de leer bij een kunstenaar. Hij moet daarna studeren en optreden bovendien voor een publiek dat hem op zijn spel beoordeelt. Daarvan wordt hij maar verdrietig:

De Schoone Kunst verscheen hem en sprak: Wat scheelt eraan? Waarom zoo moedeloos? “Ik ben geen kunstenaar meer, ik moet spelen, al maar spelen, en de een vindt het slecht, en de andere vindt het schitterend, ach! – en hij zuchtte diep – was ik maar in de oude hut gebleven.”

Als oude man keert de jongen uiteindelijk terug naar de hut. Daar sterft hij, zielsgelukkig. Pas dan betreedt hij de tuin van het toverslot waarvan de Schoone Kunst hem een glimp heeft laten opvangen en waar hij zijn leven lang naar terugverlangt: “‘Goddank’, fluisterde hij, mijn wondertuin…”

De natuur speelt ook in dit sprookje een hoofdrol. Bovendien lijkt ‘Het wonderkind’ met de bespiegelingen over de kritische kunstwereld een verhaal waarin Wuytiers op zijn minst enkele eigen ervaringen als kunstenares verwerkt.

Medailles en meer

Op zaterdagavond 19 november 1927 sterft Wuytiers’ echtgenoot jonkheer Barchman Wuytiers. Zijn overlijden lijkt een keerpunt in haar publieke optredens. Niet veel later, in 1931, vestigt Wuytiers zich in Zwitserland. Daar zal ze overlijden, op 10 maart 1944, op 78-jarige leeftijd.

Wuytiers’ bloemen – krachtig en dromerige tegelijkertijd – zijn dan op talrijke plaatsen in de wereld te zien geweest en hebben alom aandacht gegenereerd. Niet alleen zijn haar olieverfstudies en aquarellen diverse malen bekroond met Franse medailles, ze is ook graag een geziene exposant in Duitsland, Italië, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Canada en de Verenigde Staten. Sterker nog, aan veel van die wereldtentoonstellingen doet ze meermaals mee. Het is een internationale tournee die op zijn minst bewondering afdwingt en die meer behelst dan de paar gouden medailles die nu vaak in kunstenaarslexica genoemd worden.

Enkele werken

Jammer genoeg dateert Wuytiers haar werk nauwelijks. Daardoor is er geen chronologische volgorde aan te brengen. Ook zijn schilderijen daardoor moeilijk te koppelen aan titels in tentoonstellingscatalogi, aankondigingen en recensies. De bloemschilderes neemt immers geregeld dezelfde onderwerpen op, zoals papavers en rododendrons. Wat ik hier bijeengebracht heb, is waarschijnlijk maar een fractie van wat Wuytiers heeft geschilderd, want de schilderes was enorm productief. Ongetwijfeld is er veel meer te vinden in particuliere collecties, ongetwijfeld ook in het buitenland waar ze eveneens veelvuldig exposeerde. De ‘catalogus’ hieronder kan dus slechts een bescheiden aanzet zijn.

Schilderijen op doek

1892

1. Pansies on a forest floor (Viooltjes in het bos), gesigneerd en gedateerd ‘M Wuytiers B 92’, olie op doek (laid down on panel), 34 x 55 cm. Vergelijk onderwerp met cat. 7. Vergelijk bovendien signatuur van cat. 22.

Herkomst: Amsterdam, Christie’s, veiling 25 september 1992, lot. 458.

Documentatie: invaluable.com en artprice.

Niet gedateerd

2. Krans van papavers, gesigneerd ‘M. Wuytiers’ (rechtsonder), olie op doek, 96 x 78 cm. Vanaf het begin schildert Wuytiers graag papavers, in olie en in waterverf. Vergelijk cat. 3 en 18. Papavers hangen bijvoorbeeld in Amsterdam 1892 en Parijs 1896 (als Chant d’allegresse).

Herkomst: Ede, Simonis & Buunk, 1988.

Documentatie: RKD Explore.

3. Papavers in een glazen vaas, gesigneerd ‘M. Wuytiers’ (rechtsonder), olie op doek, 95 x 64 cm.

Herkomst: Amsterdam, Christie’s, veiling Pictures, Watercolours and Drawings, 1 september 1999, lot 360.

Documentatie: artprice.

4. Rododendrons, signatuur onbekend, olieverf, 67 x 45 cm. Rododendrons zijn een favoriet onderwerp. Samen met pioenrozen en papavers horen deze tot Wuytiers’ vroegste voorstellingen. Olieverfschilderijen van rododendrons hangen onder andere in Nancy (1894), Toulouse (1898) en Den Haag (1920), maar Wuytiers maakt ook versies in aquarel zoals te zien in Dordrecht (1901) en Den Haag (1904).

Herkomst: London, Christie’s, veiling Pictures, Drawings and Etchings by the Eminent Modern Dutch Painters which have been generously presented by the painters, 29 mei 1899, lot 92. [HathiTrust]

5. Stilleven met pioenrozen, lelie, narcissen en iris in oranje, rood en geel, gesigneerd (onbekend waar), olie op doek, 67 x 43 cm.

Herkomst: Amsterdam, Frederik Muller, veiling Tableaux modernes et aquarelles. Collections H.G.A. de Heus, N. van Taack Trakranen e.a., 3 maart 1903, lot 175.

Documentatie: internet archive.

6. Guirlande van clematis, gesigneerd ‘M Wuytiers’ (rechtsonder), olie op doek, 60 x 80 cm. Op verschillende tentoonstellingen exposeert Marie Wuytiers guirlandes, bijvoorbeeld in Rouen 1895, Londen 1894-1895, München 1897, Barcelona 1898 en Dordrecht 1901. Zie tentoonstellingsoverzicht.

Herkomst: Enschede, Twents Veilinghuis, veiling 7 januari 2021, lot 1237; Enschede, Twents Veilinghuis, veiling 22 oktober 2020, lot 1235; Leiden, Veilinghuis Onder de boompjes, veiling Schilderijen, tekeningen en grafiek, 20 – 22 juni 2020, lot 389; Leiden, Veilinghuis Onder de boompjes, veiling 23 april 2015, lot 503; Zwolle, Hessink’s, veiling 9 juni 2007, lot 1009.

Documentatie: Invaluable.com.

7. Wilde bloemen (witte viooltjes, keizerskroon en klimop), gesigneerd ‘M. Wuytiers’ (rechtsonder), olie op doek, 59 x 74 cm.

Herkomst: Coevorden, Duveen Auctions, veiling 11 april 2011, lot 115; Zwolle, Hessink’s, veiling 9 juni 2007, lot 1010.

Documentatie: Invaluable.com.

8. Clematis, gesigneerd ‘M. Wuytiers’ (rechtsonder), olie op doek, 43,1 x 55,1 cm.

Herkomst: Ede, Simonis & Buunk, 2023, nr. 11651 (“previously for sale”); mogelijk identiek aan Den Haag, Venduehuis, veiling 25 april 2002, lot 474.

Documentatie: artprice.

9. Strooibloemen, gesigneerd ‘M Wuytiers B’ (rechtsonder), olie op doek, afmetingen onbekend.

Herkomst: Brussel, Vanderkindere, Vente bourgeoise, 26 november 2019, lot 454. 

Documentatie: Gazette Drouot

10. Witte passiebloem, gesigneerd ‘M. Wuytiers’ (slecht leesbaar, rechtsonder), olie op doek, 51,4 x 30,2 cm.

Herkomst: Ede, Simonis & Buunk, 2023, nr. 5250; Amsterdam, AAG Auctioneers, veiling 16 december 2013, lot 356; mogelijk identiek aan Bern, Diobiaschofsky Auktionen, veiling 4 november 2000, lot 3274.

Documentatie: Invaluabe.com en artprice.

11. Bloemenpracht (hangende rozen), gesigneerd ‘M Wuytiers’ (rechtsonder), olieverf op paneel, 36 x 17,5 cm.

Herkomst: Middelburg, Zeeuws Veilinghuis, veiling 18 september 2012, lot 6047.

Documentatie: Invaluable.com

12. Hangend boeket in geel en wit, gesigneerd ‘M Wuytiers’ (rechtsonder), waarschijnlijk olieverf, afmetingen onbekend.

Herkomst: Eindhoven, kunsthandel A.H. Bies.

Werken op papier

13. Stilleven met bloemen, signatuur onbekend, potlood en waterverf op papier, 43 x 63,5 cm (17 x 25 in.)

Herkomst: Amsterdam, Christie’s, veiling 18 juni 1996, lot 380.

Documentatie: Invaluable.com

14. Magnoliatak, gesigneerd ‘M. Wuijtiers’ (linkssonder), waterverf op papier, 39,5 x 54 cm. Mogelijk geëxposeerd in Utrecht 1894. Zie tentoonstellingsoverzicht.

Herkomst: Ede, Simonis & Buunk, 2023, nr. 5619 (“previously for sale”).

15. Liggende boeket, gesigneerd ‘M. W…’ (slecht leesbaar, rechtsonder), waterverf op papier, 23 x 53,5 cm.

Herkomst: Hilversum, Veilinghuis Van Spengen, veiling 28 februari 2023, lot 1224; Amsterdam, AAG Auctioneers, veiling 10 juni 2007, lot 89.

Documentatie: Invaluable.com en mutualart

16. Vaas met diverse bloemen o.a. zonnebloem, gesigneerd ‘M Wuytiers’ (rechtsonder), waterverf op papier, 66 x 44 cm. Amersfoort, Museum Flehite, 1001-765. Een aquarel van een zonnebloem is te bezichtigen op een solotentoonstelling in Dordrecht in 1901. Zie tentoonstellingsoverzicht.

Documentatie: Museum Flehite

17. Vaas met margrieten, gesigneerd ‘M Wuijtiers’ (linksonder), waterverf op papier, afmetingen onbekend.

Herkomst: Battle, Burstow & Hewett, veiling Antique and contemporary paintings, prints, sculpture, folios, frames etc, 19 oktober 2016, lot 308.

Documentatie: Askart.

18. Vaas met papavers, signatuur onbekend, vermoedelijk waterverf op papier, afmetingen onbekend. Papavers schilderde Wuytiers veelvuldig, ook in olieverf. Vergelijk cat. 2 en 3.

Herkomst: Catawiki, 2021

19. Vaas met anemonen, gesigneerd ‘M. Wuyt…’ (rechtsonder), waterverf op papier, h. 30 cm.

Herkomst: Ede, Simonis & Buunk, 1991.

Documentatie: RKD Explore

20. Bloemstilleven, gesigneerd (rechtsonder), waterverf op papier, h. 30 cm.

Herkomst: Ede, Simonis & Buunk, 1991.

Documentatie: RKD Explore.

21. Stilleven met hangende hortensia en amarylli, gesigneerd ‘M Wuijtiers’ (rechtsonder), waterverf op papier, 63 x 42 cm.

Herkomst: Amsterdam, Christie’s, veiling 18 juni 1996, lot 380 ill.; Ulestraten (Meerssen) / Margraten / Gulpen, Rococo Kunsthandel, 1997.

Documentatie: RKD Explore.

22. Hangende tak van een vlinderstruik, gesigneerd ‘M Wuytiers / B’ (rechtsonder), vermoedelijk waterverf op papier, afmetingen onbekend. Vergelijk signatuur van cat. 1.

Documentatie: Catawiki.

Illustraties

23. Silhouet in een ijslandschap, gesigneerd ‘M Wuytiers’ (rechtsonder), waterverf op papier, 13,1 x 10,5 cm (met witte rand), 12,4 x 9,8 cm (zonder witte rand), illustratie van p. 14: “Zie daar komt iemand aan, wij moeten het hem vragen.” in Sproken (1922), voorafgaand aan titelblad.

Bron: Delpher.

24. Tuin met een opvliegende vogel, gesigneerd ‘M Wuytiers’ (rechtsonder), waterverf op papier, 13,1 x 10,5 cm (met witte rand), 12,4 x 9,8 cm (zonder witte rand), illustratie van p. 7: “De maan schijnt vol – zilver is haar licht – den weg dien zal ik vinden – de uil vloog vooruit.” in Sproken (1922), voorafgaand aan p. 7.

Bron: Delpher.

25. Engel bij een pad in een bergachtig landschap, gesigneerd ‘M Wuyt…’ (rechtsonder), waterverf op papier, 13,1 x 10,5 cm (met witte rand), 12,4 x 9,8 cm (zonder witte rand), illustratie van p. 18: “Halt sterveling, wat wilt gij doen, uw hart weggooien? …” in Sproken (1922), volgend op p. 18.

Bron: Delpher.

26. Opvliegende meeuw in landschap met ondergaande zon, gesigneerd ‘MWuy’ (rechtsonder), inkttekening, 19,3 x 13 cm, illustratie in Sproken (1922), bij p. 5.

Bron: Delpher.

27. Kamer met een boek op een tafel, haardvuur en wandklok, niet gesigneerd, inkttekening, 19,3 x 13 cm, illustratie in Sproken (1922), bij p. 12.

Bron: Delpher.

Tentoonstellingen

Op basis van catalogi en persberichten maakte ik een overzicht van tentoonstellingen met Wuytiers’ werk in binnen- en buitenland. Een lijst van catalogi die ik daarvoor gebruikte, volgt hierna. Als de informatie uit een andere bron afkomstig is, bijvoorbeeld een krantenbericht, vermeld ik die bron ter plaatse.

Catalogi

De tentoonstellingen (hierboven) zijn chronologisch geordend. De catalogi die Wuytiers’ naam vermelden (hieronder), staan op alfabetische volgorde van locatie en daarbinnen op chronologische volgorde.

• Cat. Amsterdam 1892, Tentoonstelling van kunstwerken van levende meesters te Amsterdam in den jare 1892 (Amsterdam: Stads-Drukkerij), p. 34. [RKD Library]
• Cat. Amsterdam 1903, Tentoonstelling van kunstwerken van levende meesters te Amsterdam 1903 (Amsterdam: Stads-Drukkerij), p. 51. [RKD Library]
• Cat. Amsterdam 1907, Stedelijke tentoonstelling van kunstwerken van levende meesters, in 1907. Catalogus (Amsterdam: Stadsdrukkerij), p. 36. [RKD Library]
• Cat. Amsterdam, Arti et Amicitiae 1909, Tentoonstelling van Teekeningen en Beeldhouwwerken vervaardigd door leden der Maatschappij ‘Arti et Amicitiae’ (Amsterdam), p. 175. [DoME]
• Cat. Amsterdam, Nederlandsch steuncomité, 1915, Algemeene nationale tentoonstellingen Nederlandsch steuncomité voor beeldende kunstenaren (Amsterdam: Stedelijk Museum). [Stedelijk Museum]
• Cat. Amsterdam, Sint-Lucas, 1895, 5e jaarlijksche tentoonstelling aquarellen, teekeningen, beeldhouwwerken, schetsen, enz. (Amsterdam: Stedelijk Museum).
• Cat. Amsterdam, Sint-Lucas, 1897, 7e jaarlijksche tentoonstelling schilderijen, aquarellen, teekeningen, beeldhouwwerken, schetsen, enz. (Amsterdam: Stedelijk Museum). [Stedelijk Museum]
• Cat. Amsterdam, Sint-Lucas, 1908, 18e jaarlijksche tentoonstelling van kunstwerken van leden der vereeniging (Amsterdam: Stedelijk Museum), p. 100. [DoME]
• Cat. Amsterdam, Sint-Lucas, 1910, twintigste jaarlijksche tentoonstelling van kunstwerken van leden der vereeniging (Amsterdam: Stedelijk Museum), p. 175. [DoME]
• Cat. Antwerpen 1898, Exposition, 1898. Catalogue explicatif / Tentoonstelling, 1898. Verklarende catalogus (Antwerpen: Société royale d’encouragement des beaux-arts), p. 89. [internet archive]
• Cat. Arnhem 1893, Tweede internationale tentoonstelling van kunstwerken van levende meesters te Arnhem, Musis Sacrum (Arnhem: Van Mastrigt & Verhoeven), p. 36. [RKD Library]
• Cat. Arnhem 1901, Gemeentelijke tentoonstelling van kunstwerken van levende meesters te Arnhem (tweede vierjaarlijksche) (Arnhem: G.J. Thieme), p. 46. [RKD Library]
• Cat. Arnhem 1909, Gemeentelijke tentoonstelling van kunstwerken van levende meesters te Arnhem in Musis Sacrum (vierde vierjaarlijksche) (Arnhem: G.J. Thieme), p. 34. [RKD Library]
• Cat. Barcelona 1894, Catálogo de la Segunda Exposición General de Bellas Artes: 1894. (Barcelona: Henrich y Ca), p. 167. [HathiTrust]
• Cat. Barcelona 1898, Cuarta exposición de Bellas Artes e Industrias Artísticas (en castellà) (Barcelona: Henrich), p. 149. [Documents de la UAB]
• Cat. Berlijn 1894, Grosse Berliner Kunst-Ausstellung 1894. Katalog, 4de ed. (Berlijn: Rud. Schuster), p. 95. [Heidelberg historic literature]
• Cat. Brussel 1893, Exposition générale des beaux-arts. Catalogue explicatif (Brussel: E. Lyon-Claessen), p. 106. [internet archive]
• Cat. Brussel 1897, Catalogue illustré de l’Exposition internationale de Bruxelles: Beaux-arts (Brussel: E. Bernard & cie), p. 62. [internet archive en Google Books]
• Cat. Chicago 1898, Art Institute of Chicago, Catalogue of Objects in the Museum: Sculpture and Painting (Chicago: printed for the Art Institute), p. 131. [internet archive]
• Cat. Den Haag 1893, Tentoonstelling van kunstwerken van levende meesters te ’s Gravenhage, 1893 (Den Haag: Mouton & Co), p. 32. [RKD Library]
• Cat. Dordrecht 1901, Tentoonstelling Mevrouw Marie Wuytiers (Dordrecht) [Hulpbronnen Dordrecht]
• Cat. Leeuwarden 1903, Catalogus van schilderijen van levende Nederlandsche meesters (Leeuwarden: coöperatieve handelsdrukkerij), p. 27. [RKD Library]
• Cat. Londen 1894-1895, Institute of Painters in Oil Colours. A catalogue of the 12th exhibition containing illustrations by the artists (Londen: published at the Galleries), p. 29. [internet archive]
• Cat. Maastricht 1896, Internationale tentoonstelling van schilderijen, aquarels, teekeningen, etsen, beeldhouweerk, enz. … georganiseerd door de Sociëteit Momus, afd. Beeldende Kunsten (Maastricht: Leiter-Nypels), p. 26. [Google Books]
• Cat. München 1894, Illustrirter Katalog der Munchener Jahresausstellung von Kunstwerken Aller Nationen im kgl. Glaspalaste (München: Franz Hanfstaengl), p. 52. [internet archive]
• Cat. München 1897, Illustrirter Katalog der VII. Internationalen Kunstausstellung im königlichen Glaspalaste. Offizieller Katalog (München: Rudolf Mosse), p. 136. [HathiTrust]
• Cat. Nancy 1894, Catalogue XXXIe exposition. Société lorraine des amis des arts (Nancy: R. Vagner), p. 84. [Gallica en Limédia Galeries]
• Cat. Nancy 1895, Catalogue XXXIIe exposition. Société lorraine des amis des arts (Nancy: Imp. Coopérative de l’Est), p. 94. [Limédia Galeries]
• Cat. Nancy 1896, Catalogue XXXIIIe exposition. Société lorraine des amis des arts (Nancy: Imp. Coopérative de l’Est), p. 99. [Gallica en Limédia Galeries]
• Cat. Nancy 1897, Catalogue IVe exposition. Société lorraine des amis des arts (Nancy: Imp. Coopérative de l’Est), p. 103. [Limédia Galeries]
• Cat. Nancy 1898, Catalogue Ve exposition. Société lorraine des amis des arts (Nancy: Imp. Coopérative de l’Est), p. 110. [Limédia Galeries]
• Cat. Parijs 1895, Exposition des Beaux-Arts. Catalogue illustré de peinture et sculpture (dix-septième année). Salon de 1895 (Parijs: Ludovic Basquet), z.p. [Gallica]
• Cat. Parijs. 1896, Exposition des Beaux-Arts. Catalogue illustré de peinture et sculpture (dix-huitième année). Salon de 1896 (Parijs: Ludovic Basquet), z.p. [Gallica]
• Cat. Pittsburgh 1905, Catalogue of the Tenth Annual Exhibition at the Carnegie Institute (Pittsburgh: Carnegie Institute), z.p. [HathiTrust]
• Cat. Pittsburgh 1907, Catalogue of the Eleventh Annual Exhibition at the Carnegie Institute (Pittsburgh: Carnegie Institute), z.p. [HathiTrust]
• Cat. Poitiers 1899, Exposition industrelle commerciale et des Beaux-Arts. Catalogue officiel (Poitiers), p. 63 (als Vuytiers). [Gallica]
• Cat. Rotterdam 1894, Driejaarlijksche tentoonstelling 1894 (Rotterdam: Stefanus Mostert & Zonen), p. 47. [RKD Library]
• Cat. Rouen 1895, Catalogue de la trente-quatrième exposition municipale de beaux-arts ouverte au musée de Rouen le 1er octobre 1895 (Rouen: Julien Lecerf), p. 88. [Gallica]
• Cat. Toulouse 1894, Union Artistique de Toulouse, 10me année. Exposition de 1894 (Toulouse: J. Fournier), p. 81 (als Wuydiers). [Gallica]
• Cat. Toulouse 1897, Union Artistique de Toulouse 13me année. Exposition de 1897 (Toulouse: J. Fournier), p. 81. [Gallica]
• Cat. Toulouse 1898, Union Artistique de Toulouse 14me année. Exposition de 1898 (Toulouse: J. Fournier), p. 78. [Gallica]
• Cat. Toulouse 1899, Union Artistique de Toulouse 15me année. Exposition de 1899 (Toulouse: J. Fournier), p. 72. [Gallica]
• Cat. Toulouse 1902, Union Artistique de Toulouse 18me année. Exposition de 1902 (Toulouse: J. Fournier), p. 71. [Gallica]
• Cat. Venetië 1895, Prima esposizione internazionale d’arte della città di Venezia 1895. Catalogo illustrato (Venetië: Fratelli Visentini), p. 144. [internet archive]
• Cat. Versailles 1894, Description des oeuvres de peinture, sculpture, architecture, gravure, miniatures, dessins et pastels exposés dans les salles du Musée de Versailles (Versailles: Cerf), p. 92 (als Wuydiers). [Gallica]
• Cat. Versailles 1897, Description des oeuvres de peinture, sculpture, architecture, gravure, miniatures, dessins et pastels exposées dans les salles n° 41-45 du Musée de Versailles (Versailles: Cerf), p. 55. [Gallica]
• Cat. Versailles 1898, Description des oeuvres de peinture, sculpture, architecture, gravure, miniatures, dessins et pastels exposées dans les salles n° 41-45 du Musée de Versailles (Parijs: Cerf), p. 53. [Gallica]
• Cat. Versailles 1901, Description des oeuvres de peinture, sculpture, architecture, gravure, miniatures, dessins et pastels exposées dans l’Orangerie du Palais de Versailles (Parijs: Cerf), p. 76. [Gallica]
• Cat. Versailles 1905, Description des oeuvres de peinture, sculpture, architecture, gravure, miniatures, dessins et pastels exposées dans les salons de l’Hotel de Ville (Versailles: Cerf), p. 64 (als Wuysiers). [Gallica]

Verder:

• Hostyn, Norbert en Willem Rappard, Dictionaire van Belgische en Hollandse bloemenschilders geboren tussen 1750 en 1880 (Knokke-Zoute: Berko, 1995), p. 124.
• Index to National Gallery of Canada exhibition catalogues and checklists, 1880-1930 / Index des catalogues et des listes d’exposition du Musee des beaux-arts du Canada 1880-1930 (Ottawa: National Gallery of Canada, Library and Archives, 2007), p. 505. [internet archive]
• Klarenbeek, Hanna, Penseelprinsessen & broodschilderessen. Vrouwen in de beeldende kunst 1808-1912 (Bussum: Thott, 2012), p. 210 n. 152 en p. 212 n. 264.
• Scheen, Pieter A. en Pieter Scheen, Lexicon Nederlandse beeldende kunstenaars, 1750-1880, herziene ved. (Den Haag: Scheen, 1981), p. 45.
• Trauzeddel, Sigrid, ‘Blaauw, Anna Maria’ in Allgemeines Künstlerlexikon – Internationale Künstlerdatenbank – Online, red. Andreas Beyer, Bénédicte Savoy en Wolf Tegethoff (Berlijn en New York: K. G. Saur, 2021). [AKL online]